Apologies to non-Afrikaans readers, but every now and then I might write something in my mother tongue, something that’s been nagging in the back of my mind for a while now.

Geskryf na aanleiding van Toeka-Tokkel: Grootword (ek is ‘n so laat met hierdie pos, dis toeka al se onderwerp). Dis redelik lank vandat ek enigiets anders as ‘n nuus email aan familie in Afrikaans geskryf het en toe ek oor die onderwerp begin dink was die eerste ding wat die titel in my gedagtes laat opkom het Laurika Rauch wat sing: “Ek het in my kinderjare…” (uit: “Kyk hoe glinster die maan”). En wanneer ‘n liedjie in my kop vassteek laat los dit my nie sommer nie.

My kinderjare was ‘n tyd van sorgvry kaalvoet loop en wegkruip onder my bed sodat my ma my nie in die werk kon steek terwyl ek Knikkie gelees het nie. Grootword op ‘n kleinhoewe het beteken dat ons na die draad gestap het, ons buremaatjie geroep het en so oor en weer gespeel het. Ons was bevoorreg om spasie rondom ons te hê en nie beklemd net ‘n paar meter van die bure se huis af te woon nie; ons het vars wortels uit die grond getrek, die sand daarvan afgeskud en dit net daar geëet, en net so ook boontjies van die rank af gepluk en geëet met ‘n uitsig oor Tafelberg – soms skoon en oop of andersins toe onder sy wolkekombers. Elke Sondag was daar die heerlikste vars gebraaide hoender vir middagete en wintertye het ons knus voor die antrasietkaggel gesit. Ons het nie geweet van wegneemetes nie, en Spur toe gaan was ‘n groot bederf.

Vakansietye het lang paaie Namibië of Knysna toe beteken. ‘n Boer kan nie sy plaas summier laat staan om te gaan vakansie hou nie so ons het by tye vir twee jaar lank uitgesien na ons volgende weggaanvakansie. Ek kan goed onthou hoe my pa ons ou geel Kombi gepak het sodat ek en my suster albei ‘n lêplek kan hê op die lang pad en op pad Namibië toe in die winter het ons die vensters afgedraai hoe verder noord ons gery en die weer warmer begin raak het. Biltong en naartjies was die beste padkos en hande by die venster uitsteek en die persoon wat voor jou sit deur die oop venster met ‘n sproei van gedrukte naartjieskil verras, die beste vermaak. Later jare het ons kinders die dorpe langs die N7 geken en ons vordering so gemeet en ek onthou nog die kamele by Noordoewer waar ons soms oorgeslaap het. Stilhou by Vingerklip (en weer en weer op volgende geleenthede want ek het so baie daarvan gehou ek het altyd gevra om weer te gaan kyk) en die wonder van die natuur aanskou en dan ook jare later in Desember 1989 weer daar stop net na die beroemde klip hartseer geval en verkrummel het. Die enkele keer wat ons (as ‘n baie groot bederf) Windhoek toe gevlieg het vir ‘n kort vakansie was vliegtuigry nog ‘n formele affêre en ons het ons beste klere aangetrek (en is ironies op die vliegtuig deur rokers omring) en deur vriende van my ouers by die lughawe opgetel met hulle bakkie en ek en my pa het agterop gesit in ons Sondagklere tussen die koffers. Wind in die hare gesoek wie kan die eerste wild raaksien.

Buite Grootfontein op ‘n plaas by ander vriende het ek die wonder van suurroom wat gemaak is van vars melk ontdek, en leer biltong maak in ‘n vleiskamer wat slegs gaas gehad het vir vensters sodat die biltong en droëwors kon winddroog, maar wat ook beteken het ons hande in die nat biltong het gevries totdat ons nie ons vingers kon voel nie. In my geestesoog sien ek nog duidelik die prentjie van my vierjarige self wat saam met my ouers en sussie sit op die bankies wat hang agter in ‘n Hercules vliegtuig – een waarvan ek die dreuning enige plek sal herken – die keer toe ons vanaf Grootfontein na Pretoria lugmagbasis gevlieg het na my bababoetie oorlede is terwyl ons met vakansie was, en sy klein wit kissie voor ons. ‘n Herinnering wat ‘n groot indruk gemaak het maar nie mooi verstaan is deur ‘n vierjarige nie.

Die pad terug vanaf vakansies in Namibië was sinoniem met kouer en natter weer en male sonder tal het die Clanwilliam dam oorgeloop teen die tyd dat ons weer daar verbygery het op pad Kaap toe – altyd ‘n teken van goeie rëen. Dieselfde Clanwilliam dam waar ons soms warm somersdae verwyl het op waterski’s. Knysna was waar ek leer waterski het en lekker geval het ook, en die beste tyd van die dag was 6 uur soggens voor al die ander bote wakker geword en die spiëelglad water omgewoel het (al het ek as tiener lekker gekla omdat ek self nog nie mooi wakker was nie en my Pa my en my suster beurtelings die koue water ingestuur het om die boot nader te bring), en oujaarsaande op Knysna was tradisioneel vetkoekaande.

Waterski by Clanwilliamdam in die laat tagtigerjare

My liefde vir diere het ook sy oorsprong in my kinderjare en ek kan nie ‘n tyd onthou sonder troeteldiere nie. Die besondere voorreg om ‘n vulletjie present gegee te word in my laat tienerjare deur my suster en swaer en die ondervinding om toe te leer hoe om ‘n jong perd te leer terwyl ek haar geleer het deur ure van liefdevolle aandag en geduld en haar self die eerste keer stadig, baie rustig en in ‘n beheerde omgewing opgeklim het sal ek vir niks verruil nie al het sy my een keer gebyt en ‘n ander keer (per ongeluk) vierkantig op my voet gaan staan.

My vulletjiepresent as volgroeide merrie in die Kalahari

En toe ‘n paar jaar later was daar, soos Laurika sing: “’n man so soet soos suiker… en in sy hande ‘n diamant”. En nou, tussendeur die nakom van daaglikse verantwoordelikhede, storm en drang en soms kopstamp met drie spruite wat heeltemal te vinning grootword, die hoop dat ons ons kinders goeie herinneringe van hulle eie kinderjare gee.